Integreren, hoe dan? afl. 6 Impertinente vragen, botte antwoorden

Mijn ervaring is dat ik het meest last heb van culturele botsingen in kleine dingen. Wat voor lunch je gebruikt, wat je hygiënisch vindt, en hoe je omgaat met vragen en antwoorden. De komende afleveringen van deze blog gaan daarom over dit soort kleine communicatie-dingen.

Nederlanders staan bekend om hun directheid. Eerlijkheid hebben we tot een kunst verheven. 

In de meesten culturen wordt dat ervaren als bot en onbeleefd, Nederlanders vinden dat eerlijk en recht door zee. Toen ik net studeerde, belde ik op een gegeven moment aan het eind van de middag mijn huisgenoten op of ik mee kon eten. "Nee." was het bondige antwoord. Tja, duidelijk was het wel. Dus vraag nooit een Nederlander wat hij/zij vindt van je nieuwe outfit/haar/gadget, tenzij je het echt wil weten. 

Ook ik ben geïnfecteerd met dit eerlijkheidsvirus. Als ik probeer om geen, indirect antwoord te geven, of de waarheid verzwakt weer te geven, word ik vreselijk nerveus. Lastig, want in sommige culturen wordt het bijvoorbeeld als onbeleefd ervaren meteen in te gaan op een aanbod: “maar, maar dan moet ik dus eerst liegen als iemand aan me vraagt of ik dat stuk appeltaart wil?” Ja, dat klopt. En mij lukt dat nog steeds bar slecht.

Maar het is helemaal lastig wanneer je wordt geconfronteerd met impertinente vragen: In het Midden-Oosten werd ik regelmatig geconfronteerd met vragen over zaken die ik privé vind. Mij werd bijvoorbeeld meer dan eens het volgende rijtje vragen gesteld: “hoe heet je, hoe oud ben je, ben je getrouwd, heb je kinderen, ben je zwanger, waarom niet?” Pardon?! Het was een interessant experiment toen ik de vragen niet beantwoordde, maar ze terug stelde. Plotseling begonnen mijn gesprekspartners over compleet niet gerelateerde onderwerpen. Lijkt me een uitstekende tactiek, maar mijn handicap is dus dat ik op zulke momenten even geen compleet ongerelateerd onderwerp kan verzinnen. 

En zo kwam ik erachter dat de Nederlandse cultuur weliswaar een veel directere vorm van antwoorden hanteert, maar daar tegenover een groter reservoir heeft van vragen die je niet stelt. Bijvoorbeeld: Wanneer is de laatste keer dat je een kennis hebt gevraagd wat hij/zij verdient? Ook je religie, en het geslacht en de naam van je ongeboren kind behoren in Nederland tot de categorie vragen die je niet stelt.

Wist je dat de vraag “wat verdien je?” een van de eerste vragen is die veel gebruikte lesmethodes aan nieuwkomers aanleren? Dat past namelijk zo mooi bij het thema ‘geld’.  Ik geloof dat de ontwikkelaars van deze lesmethode niet helemaal hebben stilgestaan bij de culturele implicaties van die vraag.  Als vroeger een telemarketer mijn vader die vraag durfde te stellen, kreeg hij altijd behoorlijk de wind van voren: tja, botte Hollander he.

Als ik tegenwoordig een impertinente vraag gesteld krijg, maak ik er meestal een les interculturele communicatie van. Bijvoorbeeld: “In Nederland houden we de naam van de nieuwe baby geheim tot de geboorte.” Dit praten over hoe we communiceren is in de interculturele communicatie sowieso een goede tip. Dat werkt toch verbindender, dan een bot antwoord te geven. Mijn taalstudentes kregen in ieder geval meteen mee dat ze echt nooit, nooit, nooit, aan een Nederlander moeten vragen wat hij verdient (tenzij je HR-medewerker bent of in de telemarketing werkt, en zelfs dan….). Lekker direct, dat is wel zo duidelijk. 😅