Integreren, hoe dan? afl. 9 Het onuitspreekbaar walgelijke

Een doeltreffende manier om iemand te beledigen is iets doen in zijn nabijheid dat hij ECHT HEEL VIES vindt. Of iemand beschuldigen dat hij iets ECHT HEEL VIES doet. Laat nu "het onuitspreekbaar walgelijke" deels cultureel bepaald zijn. En daarnaast in de meeste culturen een taboe van formaat zijn. Een klassieke mix voor interculturele botsingen dus.

Geloof je me niet? Hoe verklaar je dan dat mijn lieve en ruimdenkende nicht een land in het Midden-Oosten het vieste land noemde dat ze ooit had bezocht; terwijl mijn Arabische vrienden gruwen bij Nederlanders die hun schoenen aanhouden als ze op bezoek komen. Ikzelf beledigde ooit een Eritrese vriendin door mijn tanden te poetsen boven de keukengootsteen, en was zelf geshockeerd met wat voor gemak afval uit de bus werd gegooid in Jordanië. Amerikaanse vrienden wilden elke dag schone handdoeken, maar droegen wel dagen aan een dezelfde kleren. Mijn Australische schoonzus walgde ervan als Nederlanders hun handen niet wasten na toiletbezoek. (Nou ja dat vind ik eerlijk gezegd ook erg vies.)

Kortom: Wat als enigzins onhygiënisch wordt gezien in de ene cultuur, is in een andere cultuur reden om te rillen van gruwelijkheid.

In een multi-culturele setting is het dus vrij eenvoudig elkaar te laten gruwelen door je eigen hygiënische gewoontes. En aangezien hygiëne niet precies een onderwerp is waar je het onder het genot van en hapje en drankje uitgebreid over hebt, zijn we ons vaak niet bewust van onze hygiënische faux-pas.

In het algemeen denk ik dat in de Nederlandse cultuur de netheid van de buitenruimte erg belangrijk is, terwijl in veel andere culturen de hygiëne van de persoonlijke ruimte belangrijker is. In Nederland is de buitenruimte "van iedereen" en daarom zijn we er samen verantwoordelijk voor. Een Nederlander die op straat spuugt, zijn afval op straat dumpt, of op een andere manier de buitenruimte vervuild wordt daarom gezien als een 'aso'. In veel andere culturen is de buitenruimte "van niemand", en dus is niemand er verantwoordelijk voor. Nou ja, de overheid is er verantwoordelijk voor. Je afval laten slingeren is werkverschaffing. De buitenruimte vervuilen is niet zo'n faux pas als in Nederland.

De persoonlijke ruimte moet wel schoon zijn. En de persoonlijke ruimte van een ander bevuil je per definitie niet. Mijn Eritrese vriendin was daarom zo verbolgen over mijn tandenpoets-actie: de keuken is alleen voor eten bereiden. Schoenen zijn voor buiten, handen was je na elk toiletbezoek met zeep.

In een interculturele setting is het dus zaak om elkaars hygiënische gewoontes te leren kennen, maar hoe? De indirecte communicatie-methode is waarschijnlijk een belangrijke eerste strategie. Het is vreselijk beledigend om zichtbaar te gruwen over de gewoontes van je gesprekspartner. Gruwen over de vieze gewoontes van een derde is minder erg (maar zorg dat die derde dit niet weet). Leer je meteen waar je gesprekspartner van gruwt.

Overigens, de meeste hygiëne-regels uit vreemde culturen zijn best logisch. Maar bij sommige regels had ik gewoon nooit zo stil gestaan. Wij hebben door de jaren heen flink wat van die regels geadopteerd in ons huis: schoenen uit, handen wassen, niet in het openbaar in je neus pulken. Zo kunnen we in een interculturele setting leren van elkaar en elkaar stimuleren betere gewoontes te ontwikkelen. Zodat we op termijn alleen nog maar gruwen van Nederlandse kleuter-grapjes. Die giechelen namelijk nog heerlijk over "Het Onuitspreekbare Walgelijke". Laten we dat maar zo houden.