Verduurzamen, hoe dan? Be the change

Photo by barun patro from FreeImages.com

Een jaar geleden stelden wij onszelf een challenge: een jaar lang elke maand iets in ons leven verduurzamen. Henry werkt al jaren in de duurzame energie en ik ondersteun onder andere duurzame sociaal ondernemingen vanuit mijn bedrijf. Maar ondanks onze na-isolatie, onze LED-lampen en zonnepanelen hadden we nog steeds een ecologische voetprint van ruim 2 wereldbollen (3,8 hectare). Er was, en is, dus nog wel ruimte voor verbetering, met name in ons consumptiepatroon.

Ik had twee doelen met deze challenge: Allereerst wilde ik niet alleen professioneel duurzaamheid promoten, maar ook privé een duurzaam leven leiden. Daarnaast wilde ik ontdekken en laten zien hoe een gewoon Nederlands gezin kon verduurzamen. Dus schreef ik mijn blog. Omdat we al veel technische maatregelen hadden genomen, zouden we vooral bezig zijn met duurzame gewoontes aanleren. Omdat verschillende bronnen aanraden dat nieuwe gewoontes het beste kunnen worden aangeleerd middels een 30-dagen proeftijd, besloot ik om elke verandering een maand vol te houden.  

Het afgelopen jaar 1) hebben we onze tuin vergroend, 2) ben ik in Zaanstad gaan fietsen, 3) zijn we ons afval gaan scheiden, 4) hebben we energie bespaard, 5) hebben we single-use plastic en papier vermeden, 6) hebben we een plan gemaakt voor het gasloos maken van ons huis, 7) zijn we blokzeep gaan gebruiken, 8) heb ik me verkiesbaar gesteld voor het waterschap, 9) zijn we gaan eten volgens het EAT-lancet dieet, 10) zijn we gaan seizoenskamperen, 11) hebben we duurzame en tweedehands kleren gekocht, 12) zijn we zoveel mogelijk gaan hergebruiken en repareren. Tijd om terug te kijken: wat heeft een jaar verduurzamen ons opgeleverd?

Ik deed opnieuw de quick-scan om mijn voetafdruk te meten op https://www.duurzaamheidinactie.nl/quickscan/ en kwam nu uit op 2 hectare! Er is 1,8 hectare per persoon beschikbaar, dus we hebben zeker een flinke verbeteringsslag gemaakt, maar we zijn er nog niet helemaal. Bovendien zitten de werkkilometers niet in deze berekening. Ik denk dat we met name onze ecologische voetprint hebben verkleind door de aanschaf van een elektrische auto (via Henry’s werk), door te gaan seizoenskamperen in de buurt, en door meer vegetarisch te gaan eten. Daarnaast hebben we echt een stap gezet met het scheiden van afval.

Echt makkelijk bleek verduurzamen niet te zijn. Onze samenleving is niet ingesteld op een duurzame levensstijl waardoor elke stap veel organisatiekracht vroeg. Vooral plastic verminderen en duurzaam eten bleken lastig. Mei was mijn duurzaamheid-baalmaand. Ik wist even niet hoe verder en veel van de stappen die ik had genomen bleken lastig vol te houden. Met eigen zakjes naar de markt, ons eigen brood bakken, schoonmaken met zelfgemaakte allesreiniger: het bleken geen blijvertjes. En dan het tweedehands spullen kopen! Dat vind ik dus echt heel veel gedoe. Ik kocht tweedehands een fietsstoeltje, die nog ‘best een ronde mee kon’: ging het stoeltje binnen twee weken kapot, precies op een onderdeel dat niet makkelijk te vervangen was. Ook mijn moederfiets ging binnen no time kapot (en moest ik laten maken). Bovendien fietste ik me een flinke liesblessure, omdat ik persé mijn kinderen op de fiets naar school wilde brengen. Duurzaam misschien, maar niet echt gezond. Voor mijn gevoel was onze challenge mislukt. Gelukkig moedigde Henry me aan: ‘het is niet alles of niets, kijk eens goed naar de stappen die we wel hebben gezet en volgehouden.’

We zijn wel veel meer vegetarisch gaan eten, wat makkelijker bleek dan vooraf gedacht. Daarnaast ben ik enthousiast over ons zelfgemaakte wasmiddel, over shampoobars en blokzeep: dat was even wennen, maar nu weten we bijna niet anders. Bij de volgende grote zeepbestelling ga ik ook zeepbakjes en conditionerbars aanschaffen. We gaan wel erg hard door onze zeep heen, en mijn haar is wel erg droog geworden. Daarnaast ben ik erg voor hergebruiken: de wasbare zwemluier en de herbruikbare menstruatiecup/maandverband zijn echte blijvertjes. Deze maand kreeg ik weer een lading meisjeskleding, zodat mijn dochter tot haar vierde nauwelijks iets nieuws nodig zal hebben. De schoenenmaker knipperde nauwelijks met zijn ogen toen ik zoonliefs schoenen bracht om te repareren, de duurzame sandalen zitten geweldig en we zijn de zomer doorgekomen zonder nieuwe kleren te moeten kopen.

Verduurzamen voor een gewoon gezin blijkt mogelijk. Hiervoor moeten we zowel nieuwe technologie gebruiken als onze gewoontes veranderen. Beiden kost tijd: voor nieuwe technologie moeten we sparen en nieuwe gewoontes leer je alleen aan door het gewenste gedrag heel vaak te doen. Dus leg die zonnepanelen op je dak, neem die elektrische auto en die goede fiets, vergroen je tuin, en verbouw je huis. Vergeet daarnaast niet je levensstijl aan te passen: minder vlees, minder verpakkingsmateriaal, meer eten in de seizoenen etc. Het bleek voor mij belangrijk om niet in een keer een perfect duurzaam leven te verwachten, maar te accepteren dat verduurzamen stap voor stap gaat. 

Een vraag die regelmatig langs komt op internetfora is: waarom moeten wij als Nederlanders hiermee beginnen? onze impact als individu en land zijn minimaal. Ik zou de vraag willen omdraaien: waarom zouden wij niet beginnen? Uiteindelijk zullen we allemaal duurzaam moeten gaan leven, willen we nog lang van deze wereld genieten. Daarvoor is een grote sociale beweging nodig. In elke beweging is de belangrijkste persoon 'de eerste volger': Hij/zij transformeert een eenzame gek in een leider. Hij/zij is bij uitstek in staat om anderen bij de beweging te betrekken. Laten wij dan die eerste volgers zijn en aan de kribbe staan van de belangrijkste sociale beweging van onze tijd.   

Door het bloggen, en daarvoor het aansluiten bij fb-groepen rondom duurzaamheid, ging er een wereld voor me open qua duurzaamheid. Ik las fantastische tips, zag zeer motiverende (en soms intimiderende) voorbeelden van mensen die echt heel milieuvriendelijk leven. Maar ik las ook wel erg extreme dingen of argumenten en beweringen waar ik als ex-wetenschapper toch wel mijn bedenkingen had. Het komende jaar wil ik een aantal van die beweringen onderzoeken en daar over bloggen.